Het Agentschap Natuur & Bos vindt dreven van groot belang. Op hun website zeggen ze daarover het volgende:
“Dreven en bomenrijen bestaan uit individuele bomen, maar de waarde van een dreef of rij is hoger dan de som van de waarde van de individuele bomen. Ze vormen lijnen in het landschap met een uitgesproken esthetische, cultuurhistorische en ecologische waarde. Het beoordelen van ingrepen op de dreven en rijen krijgt hierdoor als het ware een extra dimensie bovenop het zuiver individueel beoordelen van de bomen. De rol van de dreef of rij moet goed ingeschat worden. Ze zijn bijvoorbeeld de wegen voor vleermuizen. Daarom staat het behoud van de dreef of rij als geheel dikwijls voorop. Dit is niet gemakkelijk als de eigendom van de dreef of rij versnipperd is over verschillende eigenaars. Probeer in ieder geval bij de beoordeling de kwaliteit van dreef of de bomenrij en zijn landschap-ecologische rol als maatstaf te nemen.”
Beslissingsmatrix
Om de overheidsinstantie die moet beslissen of een boom al dan niet gekapt mag worden te helpen heeft Natuur en Bos een zogenaamde ‘beslissingsmatrix’ opgesteld. Op hun site vind je daarover de volgende informatie:
Doel?
De beslissingsmatrix is een hulpmiddel om de vergunningverlenende overheid te ondersteunen bij vergunningsaanvragen om bomen te kappen.
Wat?
De beslissingsmatrix is een lijst van kenmerken die een boom kan hebben. Elk kenmerk krijgt een waardecijfer. Zo beslis je over de ecologische en monumentale waarde van een boom. De som van alle waardecijfers geeft ons inzicht in de maatschappelijke en ecologische waarde van de boom.
Waarom een beslissingsmatrix?
Om objectief te kunnen oordelen welke waarde een boom heeft. Je vindt de beslissingsmatrix op pagina 8 en 9 van het document: Kappen van solitaire bomen en bomen in rijbeplanting buiten bosverband.
Hoe invullen?
Vul de vragenlijst van de beslissingsmatrix in en tel de getallen op. De som geeft aan in welke categorie de boom zit:
• waardevol
• niet waardevol, maar wel belangrijk om de boom te behouden
• geringe maatschappelijke waarde
Deze rubrieken vormen het afwegingskader. De plaats die de boom in dit kader inneemt, bepaalt hoe streng je zult oordelen. Ook de mogelijk op te leggen maatregelen hangen af van dit kader.
Afwegingskader
De tabel hieronder toont het afwegingskader:
Monumentale bomen
Bomen met een hoog waarderingscijfer (91 of meer) nemen een bijzondere plek in het afwegingskader in. Dit zijn de monumentale bomen. Voor hen is een beleid van maximaal behoud voorzien. Deze bomen mogen alleen bij hoge uitzondering gekapt worden.
Als je die beslissingsmatrix voor de Dreef van Moretus invult, kom je aan een score van 119 of meer. Hier vind je het ingevulde formulier.
Dat wil dus zeggen dat als het college de criteria van Natuur en Bos hanteert, het moeilijk anders kan dan vaststellen dat de Dreef extreem waardevol is en dat kappen dus niet is toegestaan.
Acuut gevaar
Het zou natuurlijk wel kunnen dat er acuut gevaar is. Dan is kappen in sommige gevallen wel mogelijk. Het Agentschap zegt daarover het volgende:
Wat is acuut gevaar?
Acuut gevaar dreigt:
• wanneer er direct gevaar dreigt om personen te verwonden
• wanneer er direct gevaar dreigt om eigendommen te beschadigen
• wanneer er direct gevaar dreigt voor andere bomen (vb. snelvermeerderende ziekte)
Direct gevaar moet hierbij worden geïnterpreteerd als sneller voorkomend dan de termijnen die voorzien zijn in de normale vergunningsprocedure.
Acuut gevaar bij bomen doet zich voor op het ogenblik dat men een of meerdere fysische mankementen zichtbaar vaststelt, zoals:
• wortelbreuk
• stambreuk – lateraal of horizontaal
• opengescheurde kruin
• openscheuren van meerstammige bomen en kruinen
• afgescheurde zware hoofdtak van de kruin met verminking van de stam en stamtorsingen
• boom al geruime tijd volledig afgestorven met houtinrottingen waardoor de stabiliteit onvoldoende wordt
• duidelijk vermolmde (en door zwammen) volledig aangetaste schors en houtvezels van de stam
Eveneens bij externe aantastingen of andere inwerkende krachten, zoals:
• Boom die recentelijk schuin is gezakt uit zijn natuurlijk evenwicht
• Houtzwammen aantastingen op verschillende plaatsen of onderaan de voet van de stam over 1/3de tot meer dan de helft van de stamomtrek
• Volledig ingerotte en uitgeholde stam
• Diep ingerotte stamwonden, waarbij een breuk bij stormwinden niet uit te sluiten is
• Ondermijning van de boom zijn goede stabiliteit door uitspoeling bodem of bij grondwerken
Bij monumentale bomen is het belangrijk om acuut gevaar grondig te evalueren. Eventueel kunnen tijdelijke maatregelen genomen worden om de veiligheid te garanderen door bijvoorbeeld een veiligheidsperimeter in te stellen. Op korte termijn kan een boomdeskundige beter inschatten in welke mate de boom gevaarlijk is. Eens de boom geveld is, is er natuurlijk geen terugkeer mogelijk.
De bomen van de Dreef voldoen aan geen enkele van de genoemde voorwaarden. Er zijn drie studies gebeurd door erkende boomverzorgers. Geen enkele van die onderzoeken waarschuwt voor een acuut gevaar.
Brief aan de graaf
Op 10 mei 2019 heeft ANB een brief gestuurd naar dhr. Moretus, de eigenaar van de bomen langs de Holleweg. Daarin staat:
“Na onderzoek onderschrijven wij het acuut gevaar van de Beukendreef.”
Wat verderop in de brief is er nog eens sprake van mogelijk gevaar. Er staat:
“Wij hebben begrip voor u oprechte bekommernis, maar vanuit onze expertise raden wij u aan (zoals eerder aan u meegedeeld in de overlegmomenten met u, de gemeente en Agentschap Onroerend Erfgoed) om een veteranensnoei (als sanerende maatregel) aan de beukendreef uit te voeren, dit met het oog op het wegwerken van het mogelijks acuut gevaar.”
Aan ANB is de vraag gesteld wat ze precies bedoelen met dat acuut gevaar, uit welk onderzoek dat is gebleken en waarom er in die brief zowel sprake is van acuut gevaar als ‘mogelijks’ acuut gevaar?
In een mail van 1 april 2021 werden die vragen als volgt beantwoord:
“Het onderzoek is eigen terreinanalyse door ons agentschap. Het gaat hierbij om een visuele analyse.
De reden dat er in eerste alinea sprake is van acuut gevaar en in de laatste alinea mogelijks acuut gevaar, heeft betrekking op de alinea aangaande de voorgestelde beheersmaatregel tot veteranensnoei. Door de veteranensnoei kan men met behoud de beukendreef mogelijks toekomstgericht behouden en beheren. Meer info over veteraanbomen vind je op https://www.ecopedia.be/pagina/veteraanbomen .
Het feit dat in het schrijven sprake is van een acuut gevaar, heeft uiteraard geen betrekking op de volledige dreef, maar op meerdere bomen in de dreef (onder meer beuken die aangetast zijn door tonderzwam, beuken met wortelschade door naburige bebouwing enz.). Dit zijn in feite risicobomen die verder diepgaand onderzoek vragen, welke niet binnen onze mogelijkheid liggen. Hiertoe werd een vitaliteitsonderzoek gevraagd door ons agentschap, welke normaal gezien bij de aanvraag omgevingsvergunning zou bijgevoegd worden. Over dit laatste document kan ik op dit moment nog geen uitspraak doen.”
Dat vitaliteitsonderzoek is ondertussen gebeurd en bij de aanvraag van een omgevingsvergunning gevoegd. Daaruit blijkt dat bij geen enkele van de onderzochte bomen sprake is van acuut gevaar. Meer informatie daarover vind je hier.
De toekomst van de Dreef
Op de website van de gemeente staat bij het item ‘De toekomst van de Dreef’ het volgende te lezen:
Die laatste alinea is opmerkelijk omdat de drie studies waar naar verwezen wordt niks zeggen over de omgevallen bomen. Aan de gemeente is de vraag gesteld wat ‘het onderzoek’ dan wel is waaruit zou blijken dat de wortels van de omgevallen bomen rot waren?
Het antwoord van de gemeente is: Burgemeester Koen T’Sijen is ooit een keer met de graaf naar een omgevallen boom gaan kijken. Hij heeft dat ook zo in de gemeenteraad gezegd en toen benadrukt dat hij zeker geen boomdeskundige is. Ander onderzoek is er niet.
De omgevallen bomen zijn m.a.w. nooit door een expert onderzocht. We weten dus niet of de informatie op de website van de gemeente correct is.